آزمون آنلاین تاریخ 2 - درس 2 - روش پژوهش در تاریخ؛ بررسی و سنجش اعتبار شواهد و مدارک | آزمون شماره 3748

در این روش، پژوهشگران و نقادان تاریخ موضوعاتی نظیر، ویژگی های هویتی روایت کننده خبر، محل تولد و زندگی، گرایشات فکری و مذهبی سیاسی و جایگاه علمی او را مورد بررسی قرار می دهند. همچنین پژوهشگران سعی می کنند که علائق و انگیزه های راوی را در بیان یک خبر مورد بررسی قرار دهند و اندیشه و مقصود او را فهم و کشف نمایند. یکی از مسائلی که مورخان در نقد روایت کننده خبر مورد توجه قرار می دهند فاصله زمانی و مکانی نقل کننده خبر با اصل خبر است.

بررسی مغایرت و یا عدم مغایرت آن با عقل است. یعقوبی، مقدسی، ابن مسکویه، بیهقی، ابن اسفندیار و بسیاری از مورخان مغایرت ایک روایت و منبع تاریخی را با عقل، دلیل بر بطلان و نادرستی آن می دانند.

مسعودی

مقایسه و مطابقت اخبار و روایات ذکر شده در منابع با سایر منابع و اخبار موازی یکی از روش های مطلوب در اعتبارسنجی اخبار است. برخی از مورخان مسلمان برای تعیین اصالت یک خبر ابتدا آنها را با قرآن و احادیث نقل شده از پیامبر و یا روایت های دیگر تطبیق می دادند و در صورت مغایرت، اصالت آن را تأیید نمی کردند.

برخی از مورخان به هنگام سنجش یک خبر، دو معیار دست اول بودن و شاهد بودن راوی خبر را مد نظر قرار می دهند. زیرا مشاهدات عینی فرد روایت کننده بسیار متفاوت است تا ذکر روایت دیگران از نظر مسعودی مؤلف کتاب های «التنبیه و الاشراف» و «مروج الذهب»، سفر و مشاهده وقایع و آثار از وظایف مورخان است. لذا امروزه یکی از معیارهای سنجش خبر دست اول بودن، ناظر بودن و شاهد بودن مورخی است که خبر را روایت کرده است.