آزمون آنلاین تاریخ 2 - درس 2 - روش پژوهش در تاریخ؛ بررسی و سنجش اعتبار شواهد و مدارک | آزمون شماره 3752

بررسی مغایرت و یا عدم مغایرت آن با عقل است. یعقوبی، مقدسی، ابن مسکویه، بیهقی، ابن اسفندیار و بسیاری از مورخان مغایرت ایک روایت و منبع تاریخی را با عقل، دلیل بر بطلان و نادرستی آن می دانند.

در این روش، پژوهشگران و نقادان تاریخ موضوعاتی نظیر، ویژگی های هویتی روایت کننده خبر، محل تولد و زندگی، گرایشات فکری و مذهبی سیاسی و جایگاه علمی او را مورد بررسی قرار می دهند. همچنین پژوهشگران سعی می کنند که علائق و انگیزه های راوی را در بیان یک خبر مورد بررسی قرار دهند و اندیشه و مقصود او را فهم و کشف نمایند. یکی از مسائلی که مورخان در نقد روایت کننده خبر مورد توجه قرار میدهند فاصله زمانی و مکانی نقل کننده خبر با اصل خبر است.

برخی از مورخان در گذشته و امروز وقتی با یک خبر و روایت تاریخی که از کتابی نقل می شود روبه رو می شوند آن را اعتبار سنجی می کنند و به اصطلاح به نقد آن می پردازند.

در سال های اخیر مطالعات و پیشرفت های دانش باستان شناسی بسیاری از مندرجات و اخبار کتب تاریخی را تأیید و یا در مواقعی رد کرده و به چالش کشیده است. توجه به مندرجات روی سکه ها نیز یکی از معیارهایی است که از طریق آن می توان اطلاعات بسیار مفیدی درباره تاریخ مذهبی، سیاسی، فرهنگی، هنری، اقتصادی و اجتماعی به دست آورد. مطابقت اطلاعات برآمده از نقوش و متن پشت و روی سکه ها، آثار هنری نظیر تابلوهای نقاشی، که انعکاسی از شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی عصر و زمانه خود هستند، روش مفید و مؤثری برای سنجش روایات تاریخی مندرج در کتاب ها به شمار می آیند. بناهای تاریخی، کتیبه های نصب شده در مساجد، قلعه ها، بازارها و پل ها نیز در این زمره قرار دارد

برخی از مورخان نظیر یعقوبی و طبری معتقد بودند خبری که بر سر آن اتفاق نظری وجود ندارد، نادرست است و نمی توان به آن اعتماد کرد.