شرکت در آزمون آنلاین علوم و فنون ادبی 3 - درس 5: اختیارات شاعری 1 (زبانی)

کدام بیت فاقد اختیار شاعری زبانی است؟

دست فشانم چو شجر چرخ‌زنان هم چو قمر / چرخ من از رنگ زمین پاک‌تر از چرخ سما

عارف گوینده بگو تا که دعای تو کنم / چون که خوش و مست شوم هر سحری وقت دعا

از کف سلطان رسدم ساغر و سغراق قدم / چشمه خورشید بود جرعه او را چو گدا

دلق من و خرقه من از تو دریغی نبود / وان که ز سلطان رسدم نیم مرا نیم تو را

در همهٔ ابیات اختیار زبانی حذف همزه وجود دارد به‌جز:

با ساربان بگویید احوال آب چشمم / تا بر شتر نبندد محمل به روز باران

بگذاشتند ما را در دیده آب حسرت / گریان چو در قیامت چشم گناهکاران

چندین که برشمردم از ماجرای عشقت / اندوه دل نگفتم الاّ یک از هزاران

چندت کنم حکایت شرح این قدر کفایت / باقی نمی‌توان گفت الاّ به غمگساران

در کدام بیت اختیار زبانی تغییر مصوّت بلند به کوتاه صورت نگرفته است؟

ای که بر خسته‌دلان می‌گذری از سر حشمت / هیچ دانی که شب هجر تو چون می‌گذرانند

ایمنی از خلق برد آن مژه‌ی جنگجو / باشد از او در هراس زلف زره‌پوش تو

داروی بیماری‌اش مستی پیوسته است / چشم تو این حکمت از پیش که آموخته؟

نه مرد صدمه‌ی عشقی ز سر حدّ هوس بگذر / هوای سیر دریا داری از ساحل تماشا کن

در کدام بیت از اختیار حذف همزه استفاده نشده است؟

یارب آن نوگل خندان که سپردی به منش / می‌سپارم به تو از دست حسود چمنش

دردم از یار است و درمان نیز هم / دل فدای او شد و جان نیز هم

مرحبا طایر فرّخ پی فرخنده پیام / خیر مقدم چه خبر دوست کجا یار کدام

هیچم اندر نظر نمیآید / تا تو خورشید روی در نظری

اگر بخواهیم بیت‌های زیر را به ترتیب داشتن «اختیار تغییر کمّیّت مصوّت بلند و پارادوکس»، «اختیار تغییر کمّیّت مصوّت کوتاه و مراعات نظیر»، «اختیار حذف همزه و لفّ و نشر» و «اختیار تغییر کمّیّت مصوّت کوتاه و تلمیح» مرتّب کنیم، کدام گزینه درست است؟

الف) مست و خرابم تا ابد، نی دل شناسم نی خرد / کاندر خرابات ازل نوشیده‌ام پیمانه‌ای

ب) منم که دام بلایم رهایی قفس است / وداع زندگی‌ام در جدایی قفس است

ج) شکرش دارد و بادام زیان پنداری / چشم نگشاید از آن روی و نگوید سخنی

د) زین درد غافل‌اند همه کس چو مار، گر / تو زار نال زان که تو کژدم گزیده‌ای

ب - د - ج - الف

ب - الف - ج - د

ج - الف - د - ب

ج - د - الف - ب