شرکت در آزمون آنلاین علوم و فنون ادبی 3 - درس 4: سبک‌شناسی قرن‌های دوازدهم و سیزدهم (دوره‌ی بازگشت و بیداری) | آزمون شماره 2373

گرایش به قالب‌های کم‌کاربرد یا نوین به‌تدریج زمینه را برای ظهور شعر نو فراهم کرد. 

از نظر موسیقی و عروض نیز گروه سنت‌گرا بسیار پایبند به سنت‌های ادبی بودند و شعر را وسیله‌ای برای بیان مقصود می‌دانستند. 

شاعران این دوره گاه با تأثیرپذیری از اوضاع اجتماع، نوآوری‌هایی در عرصه تخیل پدید آوردند. نمونۀ این تخیلات را در پاره‌ای از اشعار میرزادۀ عشقی می‌توان دید.

شاعرانی که به زبان مردم کوچه و بازار شعر می‌گفتند، به قالب‌هایی مثل مستزاد و چهارپاره رغبت بیشتری داشتند.

انعکاس خواست‌ها و علایق تودۀ مردم، مربوط به بحث توجه به مردم است. 

ضرورت‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی موجب توجه به دانش‌ها و فنون جديد شد. 

در این دوره شاهد رونق مضامین سیاسی، اجتماعی و وطنی هستیم و غزل‌گویی و عارفه‌سرایی کارکرد خود را از دست داد.

مفهوم آزادی در این دوره مترادف با دموکراسی غربی و بنیادی‌ترین تفکر و خواست مشروطه‌خواهان شد.

به سبک خراسانی با زبانی حماسی شعر می سرود. 

بهار علاوه بر تحقیق و تدریس در دانشگاه، در حوزة روزنامه نویسی نیز فعالیت داشت. وی سردبیر مجله بهار بود. 

آثاری مانند سبک شناسی، تاریخ تطور نظم فارسی، دیوان اشعار و تصحیح های ارزشمند و مقالات علمی بسیاری به جای مانده است.

بهار علاوه بر آشنایی عمیق با زبان فارسی و ادبیات کهن، از مسائل روز جامعه نیز آگاهی داشت و این شناخت و توانمندی را در خدمت آزادی و وطن خواهی در آورد.

به طرّه کرده تعبیه هزار طبله غالیه / به مژّه بسته عاریه برنده ذوالفقارها

فریاد که در رهگذر آدم خاکی / بس دانه فشاندند و بسی دام کشیدند

به سرّ عشق کجا پی برند اهل خرد / مگر کنند فراموش آن‌چه دانستند

اختیارم نیست چون گرداب در سرگشتگی / نبض موجم در تپیدن بی‌قرار افتاده‌ام

شاعرانی چون ملک‌الشعرای بهار و ادیب‌الممالک فراهانی به زبان ساده و صمیمی کوچه و بازار روی آوردند.

شتاب شاعران جهت آگاه‌سازی مردم و انتشار آثار در روزنامه‌ها، موجب توجه آن‌ها به کاربرد جملات و ترکیبات زبانی شد.

شاعران دوره بیداری تخیلات سرایندگان پیشین را در نظر داشتند و در این حوزه هیچ‌گونه خلاقیتی در شعر آنان دیده نمی‌شود.

عارف قزوینی و سید اشرف‌الدین از شاعرانی بودند که به قالب‌هایی چون مستزاد و چهارپاره رغبت بیشتری نشان می‌دادند.