فیلم علوم و فنون ادبی 1 - درس دوم: سازه‌ها و عوامل تاثیرگذار در شعر فارسی | استاد گیتا ذاکری

گل در بر و می در کف و معشوق به کام است/سلطان جهانم به چنین روز غلام است

زآن خشم دروغینش زآن شیوۀ شیرینش/عالم شکرستان شد تا باد چنین بادا

محمل بدار ای ساربان تندی مکن با کاروان /کز عشق آن سرو روان گویی روانم می‌رود

گویند مگو سعدی چندین سخن از عشقش/می‌گویم و بعد ازمن گویند به دوران‌ها

 دیدی که وفا به جا نیاوردی/رفتی و خلاف دوستی کردی

شب فراق نخواهم دواج دیبا را/ که شب دراز بود خوابگاه تنها را

خستۀ تیغ فراقم سخت مشتاقم به غایت/ای صبا آخر چه گردد گر کنی یک‌دم عنایت؟

من مانده‌ام مهجور از او بیچاره و رنجور از او/گویی که نیشی دور از او در استخوانم می‌رود

اساسی‌ترین عامل پیدایی شعر عاطفه است. حالت‌هایی چون اندوه، شادی و حیرت، نمودهای عاطفه‌اند.

پس از عاطفه مهم‌ترین و مؤثرترین عامل، لحن است. بدون لحن کمتر می‌توان عواطف را برانگیخت.

وزن، ادراکی است که از احساس نظم حاصل می‌شود و امری حسی است.

تشخیص لحن مناسب، درک محتوا را آسان‌تر می‌سازد.

نهان گشت کردار فرزانگان/ پراگنده شد نام دیوانگان

سرانشان به گرز گران کرد پست/ نشست از برِ گاه جادوپرست

جهان هفت کشور تو را بنده باد/ سرت برتر از ابر بارنده باد

شاهان و سران و سروران زیر گِلند/ روهای چو مه در دهن مور ببین

توجّه به فضای عاطفی و آهنگ متن، سبب کشف لحن می شود.

وزن و آهنگ، به انتقال بهتر احساس و عاطفه کمک می کند.

شاعر برای انتقال عاطفۀ خود به دیگران از زبان کمک می گیرد.

شعر و نثر هر دو برای برانگیختن حس و حال عاطفی به کار می روند.