فیلم علوم و فنون ادبی 1 - درس نهم: موازنه و ترصیع | استاد سحر عزیزپور

در اصطلاح ادبی، یکسانی کلمات مصراعی با مصراع دیگر یا جمله‌ای با جمله دیگر از نظر وزن و حروف پایانی.

دو مصراع یا دو جمله که میان واژه‌های آنها دو به دو از نظر «وزن» و «حرف پایانی» کاملاً یکسانی باشد.

اگر در یک جمله دو واژه هم‌آوا به کار رود اما معنای متفاوت داشته باشد، ترصیع نام دارد.

موازنه‌ای که همۀ سجع‌های آن متوازی باشد.

ما ز بالاییم و بالا می‌رویم/ ما ز دریاییم و دریا می‌رویم

غلام نرگس مست تو تاجدارانند/ خراب بادۀ لعل تو هوشیارانند

شد مزیّن به تو مقام و محل/ شد مبیّن به تو حرام و حلال

هر صبح سر ز گلشن سودا برآورم/ وز صور آه بر فلک آوا برآورم

ای یار ما دلدار ما ای عالم اسرار ما / ای یوسف دیدار ما ای رونق بازار ما

نفسی یار شرابم نفسی یار کتابم / چو در این دور خرابم چه کنم دور زمان را

چوگان زلف دیدی چون گوی در رسیدی / از پا و سر بریدی بی‌پا و سر به رقص‌آ

به هوای مهر رویش همه مهرها بریدم / به امید عهد سستش همه عهدها شکستم

غلام نرگس مست تو تا‌جدارانند/ خراب باده لعل تو هوشیارانند

در میان آب و آتش هم‌چنان سرگرم توست/ این دل زار و نزار اشک‌بارانم چو شمع

بخت آیینه ندارم که در او می‌نگری/ خاک بازار نیرزم که بر او می‌گذری

هم حرکاتش متناسب به‌ هم/ هم خطواتش متقارب به‌ هم

این لطایف کز لب لعل تو من گفتم که گفت / وین تطاول کز سر زلف تو من دیدم که دید

شاکر نعمت به هر مقام که بودیم / داعی دولت به هر طریق که هستیم

بری ذاتش از تهمت ضدّ و جنس / غنی ملکش از طاعت جنّ  و انس

هم تویی اصل وجود و عدمم / هم تویی سود و زیانم ای عشق