تحلیل بيت «هرکه در او جوهر دانايي است»
بيت مورد نظر از کتاب فارسی نهم، «هرکه در او جوهر دانايي است / بر همه چيزش توانايي است» است. اين بيت به مفهوم اهمیت دانش و دانایی در توانمندی افراد اشاره دارد.
براي تحليل ساختاري اين بيت، ابتدا به بررسي نقشهاي کلمات و سپس به بررسي نوع جملهها ميپردازيم.
- «هرکه در او جوهر دانايي است» فاعل و جملهي اول است.
- «بر همه چيزش توانايي است» جملهي دوم است که در آن «توانايي» مسند و «است» فعل ربطي است.
اين بيت شامل دو جملهي وابسته و هسته است. جملهي اول («هرکه در او جوهر دانايي است») يک جملهي وابسته است که نقش فاعل را براي جملهي اصلي ايفا ميکند. جملهي دوم («بر همه چيزش توانايي است») جملهي اصلي است.
از نظر ادبي، اين بيت به صورت يک «جملهي اسنادي» شناخته ميشود زيرا در آن يک ويژگي يا صفت (توانايي) به فاعل (هرکه...) نسبت داده شده است.
نتيجه: هر دو جمله به نوعي اسنادي هستند چون در هر دو، يک مسند («جوهر دانايي است» و «توانايي است») به فاعل نسبت داده شده است.
