در این شعر، ردیف کلمه یا کلماتی است که در انتهای هر بیت تکرار میشود. ردیف در اینجا «امشب» است. نقش ردیف در بیتها بررسی میشود.
- بیت اول: شدی دوش از بر امشب امدی اما ...
- بیت دوم: ... بر فلک دست دعا اما ... از خدا امشب
- بیت سوم: چو فردا همچو امروز او ز من بیگانه خواهد شد گرفتم همچو دیشب گشت با من اشنا امشب
- بیت چهارم: ... هاتف چه یار از من می شود دور و چه جان از تن جدا امشب
در همه بیتها «امشب» به عنوان ردیف آمده است. اما نقش آن بررسی میشود.
راهنمایی کوتاه: ردیف «امشب» در همه بیتها حضور دارد اما باید دید آیا همواره نقش یکسانی دارد؟
گامبهگام:
۱) در بیت اول «امشب» قید زمان است.
۲) در بیت دوم «امشب» قید زمان است.
۳) در بیت سوم «امشب» قید زمان است.
۴) در بیت چهارم «امشب» قید زمان است.
پاسخ نهایی: با بررسی نقش «امشب» در همه بیتها، مشخص میشود که نقش آن در همه جا یکسان است و قید زمان است. پس باید به دنبال بیت دیگری باشیم که ردیف در آن نقش متفاوتی داشته باشد. با دقت بیشتر درمییابیم که سوال به نقش ردیف اشاره دارد و «امشب» در همه ابیات به یک نقش است. پس شاید سوال به دنبال تفاوت دیگری در کارکرد یا مفهوم ردیف در ابیات است.
مثال مشابه: در شعرهای دیگر حافظ یا سایر شاعران، ردیفها را بررسی کنید و نقش آنها را در ابیات مختلف مقایسه کنید.
اگر میخواهی بیشتر یاد بگیری: میتوانی با مراجعه به دیوان حافظ و خواندن غزلهای دیگر، با نقشهای مختلف ردیف در شعر آشنا شوی.
