آزمون آنلاین علوم و فنون ادبی 3 - درس 4: سبک‌شناسی قرن‌های دوازدهم و سیزدهم (دوره‌ی بازگشت و بیداری) | آزمون شماره 3519

 دامن محبت را گر کنی ز خون رنگین/ می‌توان تو را گفتن پیشوای آزادی (توجه به بن‌مایۀ مترادف با دموکراسی غربی)

 آستین چو از چشم برگرفتم/ سیل خون به دامان روانه کردم (سرودن شعر در قالب تصنیف و ترانه)
 

 ای دل، بسی رموز و اشارات در ره است/ قانون عقل گیر و برو بر ره نجات ( تاكيد بر درون‌مایۀ قانون)

 یک مرغ گرفتار در این گلشن ویران/ تنها به قفس ماند، هزاران همه رفتند (حاوی مضامین سیاسی، اجتماعی و وطنی)
 

شاه خود کیست بدین کبر و انانیّت او / تا نکو باشد درباره ما نیّت او (ملک‌الشعرای بهار)

بلشویک است خضر راه نجات / بر محمد و آله صلوات (عارف قزوینی)

به پیش آفتاب و مه تو کمتر از ستاره‌ای / آی بارک‌الله مرحبا به این قیافه و تنه (سیداشرف‌الدین گیلانی)

خانباجی می‌گفت با آقا جلال / یک قران دارم من از مال حلال (ادیب الممالک فراهانی)

حقوق خویش ز مردان اگر زنان گیرند       در این میان من و صد دشت زن سپاه من است

بود اگر جامعه بیدار در این دار خراب       جای سردار سپه جز به سرِ دار نبود

دو پاره بنده آزی مگو ز آزادی           که نفس چاکر آز است و خواجه چاکر نفس

آن آتشی که خاک وطن گرم بود از آن         طوری به باد رفت کز آن اخگری نماند

شعر در این دوره عمومیّت یافت و به‌عنوان زبان برندة نهضت در اختیار روزنامه‌ها قرار گرفت.

به علّت تسلّط کافی شاعران بر ادبیات کهن، توجّه زیادی به کاربرد جمله‌ها و ترکیب‌های زبانی در این عصر شده است.

شاعران گاه با تأثیرپذیری از اوضاع اجتماع، نوآوری‌هایی در عرصة تخیّل پدید آوردند. مانند پاره‌ای از اشعار میرزاده عشقی.

شاعرانی که به زبان مردم کوچه و بازار شعر می‌گفتند به قالب‌هایی مانند مستزاد، چهارپاره، ترانه و تصنیف رغبت بیشتری داشتند.